Press releases

09.09.2020

With the financial support of DBK an international hotel in Aktau has been opened

04.09.2020

The pandemic is not an obstacle. Asia Trafo enters the market of Tajikistan

24.08.2020

Hyundai Trans Kazakhstan is included in the list of car manufacturers Preferential car loan programs

14.08.2020

DBK Brainstorming

Array ( [ID] => 8543 [~ID] => 8543 [IBLOCK_ID] => 150 [~IBLOCK_ID] => 150 [IBLOCK_SECTION_ID] => 740 [~IBLOCK_SECTION_ID] => 740 [NAME] => Как работают аналитики БРК [~NAME] => Как работают аналитики БРК [ACTIVE_FROM_X] => 2020-08-14 07:00:00 [~ACTIVE_FROM_X] => 2020-08-14 07:00:00 [ACTIVE_FROM] => 08/14/2020 08:00:00 [~ACTIVE_FROM] => 08/14/2020 08:00:00 [TIMESTAMP_X] => 01/05/2024 19:21:50 [~TIMESTAMP_X] => 01/05/2024 19:21:50 [DETAIL_PAGE_URL] => /en/pc/news/news/8543/ [~DETAIL_PAGE_URL] => /en/pc/news/news/8543/ [LIST_PAGE_URL] => /en/pc/news/ [~LIST_PAGE_URL] => /en/pc/news/ [DETAIL_TEXT] =>

- Каким образом проводится аналитическая работа одного из основных отечественных институтов развития - Банка Развития Казахстана? Какие наиболее важные открытия, исследования и предложения БРК изменили бизнес-процессы как внутри Банка, так и в целом в финансовой сфере страны?

- Я полагаю, что существенное влияние на бизнес-процессы Банка оказали не исследования. Такими «открытиями» для Банка, если их можно так назвать, повлиявшими на его бизнес-процессы, нормативные акты, становилась реальная экономическая ситуация в мире и в Казахстане, как части мировой экономики.

За почти уже 20 лет своей деятельности, Банк Развития, вместе со всей страной, прошел через ряд экономических кризисов. Это кризис 2009 и 2015 годов, и текущий кризис, вызванный нарушением производственно-сбытовых цепочек и сокращением спроса из-за пандемии коронавируса и ряда других факторов. Этот трудный опыт сейчас позволяет БРК быстро реагировать на вызовы со стороны внешней среды. И с учетом сложившейся экономической ситуации поддерживать своих заемщиков, создавая приемлемые для обеих сторон кредитные условия, а также транслируя проблематику проектов и необходимые меры административного и финансового стимулирования на уровень правительства страны.

- Можете ли Вы рассказать об интересных сделках при анализе проектов?

- Для меня все сделки по-своему интересны. Иногда чем сложнее структурировать сделку, тем интереснее. Мне нравится, что в последнее время в портфеле Банка появились проекты строительства объектов возобновляемых источников энергии с так называемыми «зелеными» технологиями. В этих проектах применяется инструмент БРК «проектное финансирование», где источником покрытия кредитного риска являются только будущие денежные потоки. Также мы сейчас планируем внедрить новый финансовый инструмент, который пока назвали Bank & Bank 2 Client. Это когда наш Банк Развития совместно с банками второго уровня (БВУ) финансирует проект или же выдает БВУ гарантию по проекту. Тем самым БРК стимулирует развитие долгосрочного финансирования инвестиционных проектов со стороны БВУ, минимизируя для них - риск до момента завершения строительства и выхода на плановые производственные показатели.

- С какими трудностями можно столкнуться при анализе проекта, ведь проекты Банка Развития сложные и капиталоемкие и нужно учитывать многие параметры проекта: от постройки завода и найма квалифицированных работников до сбыта продукции?

- Действительно, специфика Банка такова, что сложность проектов, финансируемых с его участием, может быть довольно высокой. Анализ инвестиционных проектов сам по себе комплексный процесс, состоящий из анализа, менеджмента проекта, технической части, маркетинга, опыта предыдущей деятельности клиента и финансового прогноза по проекту. Поэтому Банк Развития структурировал данную работу, создав три специализированных подразделения, тесно взаимодействующих между собой. Это специалисты по техническому анализу и закупкам по проектам, специалисты по отраслевому анализу и кредитные аналитики. Последние объединяют всю информационную картину по проекту, моделируют денежные потоки по проекту, осуществляют стресс-тестирование, и, как результат, формируют условия финансирования и другие условия по сделке.

При этом количество аналитиков БРК очень ограниченное, а видов деятельности по проектам – большое разнообразие. Аналитики не могут быть профессионалами во всех них. Поэтому на финальном этапе рассмотрения проекта клиент должен принести два очень важных документа для анализа: оценка независимых экспертов по технической и маркетинговой проработанности проекта. Задача независимых экспертов, специализирующихся в отрасли, дать объективную оценку всех тех данных, которые клиент приводит в обоснование эффективности своего проекта, что позволит Банку сделать окончательные выводы.

- Какие казахстанские и зарубежные ресурсы Вы используете в своей каждодневной работе? Что бы Вы порекомендовали начинающим аналитикам?

-Когда я пришла в Банк Развития в 2003 году прошло только 2 года с момента создания Банка и мы находились на этапе формирования методологии. В те годы я очень активно пользовалась сайтом американского профессора Асвата Дамодарана, который вел и ведет большую базу полезных данных для финансовых аналитиков, позволяющих сделать определенные расчеты, публикует обучающие материалы, инструменты анализа. Вот этот ресурс я бы рекомендовала начинающим аналитикам.

Уровень развития методологии кредитного анализа и внутренних нормативных актов на сегодня в Банке очень высокий и при этом он постоянно совершенствуется, и аналитику достаточно руководствоваться только внутренними актами, чтобы выполнить очень качественную экспертизу. Также у нас в Банке Развития есть доступ к информационной системе Bloomberg, которая позволяет обеспечить данными по текущим и историческим ценам практически на всех мировых биржах и многих внебиржевых рынках, новостным лентам, экономическим данным по листингуемым компаниям на мировом уровне, системам электронной торговли облигациями и другими ценными бумагами.

При этом если аналитику иногда за короткие сроки нужно понять ранее не изученную специфику деятельности клиента или его будущего проекта, здесь могут пригодиться различные достоверные специализированные отраслевые источники. Это, например, информационные платформы от Fitch Solutions Group Limited, ARGUS, metalexpert, chem-courier и другие.

- С какими сложностями Вы сталкиваетесь при проведении анализа проектов?

-Я наблюдаю уже много лет, что глубоким комплексным анализом, который требуется для рассмотрения проектов Банка, могут заниматься только те люди, которые склонны к изучению и структурированию больших объемов информации, и которые, как правило, или любят данный вид деятельности, или, как минимум, предпочитают его всем остальным. Поэтому, даже если по проекту предоставлен объемный материал, это не будет сложностью для аналитика БРК.

Сложности возникают, когда по проекту имеется ограниченное количество информации или когда информация содержит в себе противоречивые сведения. В условиях ограниченности информации аналитик будет делать консервативные допущения по проекту и в результате инициатору проекта могут быть предложены менее выгодные условия по структуре сделки.

Поэтому хочу проинформировать инициаторов проектов, которые планируют обратиться в Банк Развития, что тщательная проработка проекта, открытость клиента к сотрудничеству и взаимодействию с Банком, а также готовность оперативно отработать вопросы БРК по проекту, является залогом получения положительного решения о финансировании, с максимально оптимальными условиями для реализации проекта.

- Радует то, что БРК идет в ногу со временем и стандартами международных компаний. Как Вы стимулируете профессиональный и личностный рост своих коллег? В каких мероприятиях чаще всего принимаете участие и с какими организациями сотрудничаете более тесно?

- Считаю, что в первую очередь сам человек должен быть заинтересован в профессиональном и личностном росте. Если такое стремление есть, то в Банке огромное поле для развития таких специалистов. Много раз доказано, что лучшие навыки формируются вследствие постоянного практического применения полученных знаний. Мы подбираем в свою команду мотивированных на профессиональный и личностный рост ребят с хорошими фундаментальными знаниями в области экономики и финансов, финансового моделирования. У нас в команде много выпускников программы «Болашак», есть специалисты кадрового резерва президента Казахстана. На опыте рассмотрения проектов Банка Развития они получают уникальный опыт, который в будущем может быть сильно востребован. Надо отметить то, что наши специалисты пользуются хорошим спросом на рынке труда. Также для развития сотрудников у нас организуются программы внутреннего обучения для передачи знаний. И, безусловно, Банк, как ответственный и прогрессивный работодатель, вкладывает в профессиональное развитие своих кадров, организуя корпоративное обучение по нашим запросам.

Касательно внешних мероприятий, то аналитики БРК, как правило, по возможности принимают участие в специализированных отраслевых конференциях, а также мероприятиях институтов развития и деловых форумах.

- Каким Вы видите развитие БРК в ближайшее годы? Какие новые услуги Банк будет развивать? К примеру, международные банки развития оказывают платные консультационные услуги, продолжая при этом свою основную деятельность по финансированию проектов. Может ли БРК оказывать дополнительные консалтинговые услуги как институт развития?

- В качестве иных услуг Банка возможны консалтинговые и образовательные услуги. У Банка Развития за долгие годы финансирования долгосрочных проектов накоплен значительный опыт как на успешных проектах, так и на проектах с реализовавшимися рисками, который можно передавать инициаторам проектов. Внесены предложения по расширению видов деятельности Банка, которые позволят точечно осуществлять указанные виды деятельности.

В разработке нашего аналитического блока находится концепция под названием «стартовый консультант», которая направлена на предпроектную подготовку и усиление документации, поступающей в БРК на рассмотрение. Есть определенные ресурсные и другие ограничения, которые нужно проработать для реализации данной концепции.

В тоже время полагаю, что рынок консалтинговых услуг уже достаточно развит на сегодня в Казахстане, сформировавшись в том числе за счет спроса, инициированного нашим Банком. Я уже упоминала о необходимости предоставления оценок независимых экспертов, специализирующихся в технических и маркетинговых исследованиях, при рассмотрении проектов. Мы хотели бы и далее продолжать получать мнения таких независимых специализированных экспертов. И наша концепция «Стартовый консультант», предполагает дальнейшее взаимодействие со специализированными консалтинговыми компаниями.

В целом, я вижу Банк Развития финансовым институтом, специализирующимся на долгосрочных проектах, с открытым для бизнес-сообщества опытом структурирования таких проектов. И в планах у нас, в рамках общего мероприятия для действующих и потенциальных клиентов Банка, провести мастер-класс, разъясняющий подходы к анализу проектов и влиянию уровня проработанности проекта на конечные условия финансирования и другое.

- Как, по Вашему мнению, сегодня меняется индустрия консалтинга и анализа рынков? Есть ли у отечественной консалтинговой индустрии шанс выйти на зарубежные рынки и конкурировать с международными компаниями? К примеру, у нас в стране работают такие организации как McKinsey, BCG, большая четверка, международные организации, а также казахстанские частные консалтинговые компании. Есть ли у страны перспективы экспорта аналитических услуг?

- Индустрия консалтинга и анализа рынков в Казахстане за последние годы очень окрепла. Если ранее доминировало оказание консалтинговых услуг компаниями большой четверки и представительствами международных компаний, то сейчас растет спрос и на услуги отечественных консалтинговых компаний с методологией, базирующейся на лучших мировых стандартах, с проверенным качеством независимой экспертизы. Однако говорить, что отечественные компании на равных конкурируют с международными, на мой взгляд, рано. По ценовой политике, безусловно, преимущество на стороне отечественных компаний. Однако даже при этом выбор может быть не в их пользу из-за отсутствия международного авторитета, возможности переноса международного опыта на предмет оказания консалтинговых услуг. Тем не менее, считаю, что единичный экспорт консалтинговых услуг отечественных компаний уже сейчас возможен, но для узкоспециализированных инжиниринговых услуг. В кредитном портфеле нашего Банка есть компания, которая успешно осуществляет экспорт такого рода услуг, так как обладает компетенциями в проектировании и строительстве предприятий горно-обогатительного комплекса, в подсчете запасов по стандартам JORK и так далее.

- В настоящее время на рынке очень много консалтинговых компаний. Многие организации не имеют структурных подразделений, которые занимаются аналитикой. В БРК всегда были подразделения, которые анализировали рынок, мониторили проекты и прогнозировали тренды. Насколько важно иметь своих экспертов в сфере консалтинга и исследований?

- В БРК наличие специальных аналитических подразделений – неизбежная необходимость в силу специфики его основной деятельности – финансирование проектов. При принятии решения о финансировании проекта, важно понимать долгосрочные тренды и тенденции в развитии отрасли реализации данного конкретного проекта, а возможно и смежных отраслей. Для этого, как я упоминала, мы используем доступные или специализированные источники информации, а также экспертные мнения независимых специализированных консалтинговых компаний по проектам, поступающим на рассмотрение в Банк. На основе них, используя свои аналитические компетенции сотрудники Банка формируют суждения и выводы, которые ложатся в основу принятия решений Банком, в основу условий структуры сделок. То есть, осуществляя всесторонний анализ проектов, и предлагая свои условия реализации проекта, в которых присутствуют способы снижения проектных рисков, мы, по сути, проводим исследовательскую работу, а также в какой-то степени консалтинговую, для наших клиентов. Поэтому нам безусловно важно иметь в команде аналитиков, которые умеют работать с большими объемами данных и формировать видение в периметре исследований. И, мы хотели бы и нацелены на то, чтобы свои компетенции, опыт анализа и структурирования проектов транслировать всему деловому сообществу, заинтересованному в развитии отрасли путем реализации инвестиционных проектов.

[~DETAIL_TEXT] =>

- Можете ли Вы рассказать об интересных сделках при анализе проектов?

- С какими сложностями Вы сталкиваетесь при проведении анализа проектов?

The issuance of loans to Development Bank of Kazakhstan JSC (DBK, a subsidiary of the Baiterek holding) is preceded by painstaking analytical work. This is due to the pretty high complexity of projects financed by DBK. Specialized departments of the development institute study the technical part, marketing, make financial forecasts for the project, and conduct stress testing. Zhanat Ansaganova, Director of the Department of Credit Analysis and Structuring of Transactions of DBK, who has 17 years of experience in the analytical unit of the Development Bank of Kazakhstan, spoke about how this process is going and what innovations await clients and the financial sector in an interview with Kursiv.

«Қазақстанның Даму Банкі» АҚ-та (ҚДБ, «Бәйтерек»холдингінің еншілес құрылымы) қарыз беру жүйесінің қызметі тыңғылықты талдау жұмыстарын талап етеді. Бұл ҚДБ қаржыландыратын жобалардың өте жоғары күрделілігіне байланысты. Даму институтының мамандандырылған бөлімшелері жобаның техникалық бөлігін, маркетингті зерттейді, қаржылық болжамдар жасайды, стресс-тестілеу жүргізеді. Аталған процестің қалай жүргізілетіні және клиенттер мен қаржы секторын күтетін жаңалықтар турасында Қазақстанның Даму Банкінің аналитика блогында 17 жылдық тәжірибесі бар ҚДБ Кредиттік талдау және мәмілелерді құрылымдау департаментінің директоры Жанат Аңсағанова «Курсив» басылымына берген сұхбатында сөз етті.

- How is the analytical work of one of the main domestic development institutions - the Development Bank of Kazakhstan carried out? What are the most important discoveries, studies and proposals of DBK that have changed business processes both within the Bank and in the financial sector of the country in general?

-I believe that research has not had a significant impact on the Bank's business processes. The real economic situation in the world and in Kazakhstan, as a part of the world economy, became such "discoveries" for the Bank, if they can be called that, which influenced its business processes and regulations.

For almost 20 years of its activity, the Development Bank, together with the entire country, has gone through a series of economic crises. This is the crisis of 2009 and 2015, and the current crisis caused by the disruption of supply chains and reduced demand due to the coronavirus pandemic and a number of other factors. This difficult experience now allows DBK to respond quickly to challenges from the external environment. And taking into account the current economic situation, support its borrowers by creating credit conditions acceptable for both parties, as well as broadcasting the problems of projects and the necessary measures of administrative and financial incentives to the level of the country's government.

- Can you tell us about interesting deals when analyzing projects?

-For me, all transactions are interesting in their own way. Sometimes the more difficult it is to structure a deal, the more interesting it is. I like that recently the Bank's portfolio has included projects for the construction of renewable energy sources with so-called “green” technologies. These projects use the DBK instrument “project financing”, where the source of credit risk coverage is only future cash flows. We are also planning to introduce a new financial instrument, which has so far been called Bank & Bank 2 Client. This is when our Development Bank, together with second-tier banks (STB) finances a project or issues a guarantee for STBs for the project. Thus, DBK stimulates the development of long-term financing of investment projects from second-tier banks, minimizing the risk for them until the completion of construction and reaching the planned production indicators..

- What difficulties can you face when analyzing a project, because the projects of the Development Bank are complex and capital-intensive and many parameters of the project must be taken into account: from the construction of a plant and hiring of qualified workers to the sale of products?

-Indeed, the specificity of the Bank is such that the complexity of projects financed with its participation can be quite high. Analysis of investment projects is in itself a complex process, consisting of analysis, project management, technical part, marketing, experience of the client's previous activities and financial forecast for the project. Therefore, the Development Bank structured this work by creating three specialized divisions, closely interacting with each other. These are technical analysis and project procurement specialists, industry analysts and credit analysts. The latter unite the entire information picture for the project, model cash flows for the project, carry out stress testing, and, as a result, form the financing conditions and other conditions for the transaction.

At the same time, the number of DBK analysts is very limited, and there is a wide variety of project activities. Analysts cannot be professionals in all of them. Therefore, at the final stage of the project consideration, the client must bring two very important documents for analysis: the assessment of independent experts on the technical and marketing development of the project. The task of independent experts specializing in the industry is to give an objective assessment of all the data that the client provides to justify the effectiveness of his project, which will allow the Bank to draw final conclusions.

- What Kazakh and foreign resources do you use in your daily work? What would you recommend for novice analysts?

-When I came to the Development Bank in 2003, only 2 years have passed since the establishment of the Bank and we were at the stage of forming a methodology. In those years, I very actively used the site of the American professor Aswat Damodaran, who kept and maintains a large database of useful data for financial analysts, allowing them to make certain calculations, publishes training materials, analysis tools. I would recommend this resource to novice analysts.

The level of development of the methodology of credit analysis and internal regulations for today in the Bank is very high and at the same time it is constantly being improved, and it is enough for an analyst to be guided only by internal acts to perform a very high-quality examination. We also have access to the Bloomberg information system at the Development Bank, which allows us to provide data on current and historical prices on almost all world exchanges and many over-the-counter markets, news feeds, economic data on listed companies at the global level, electronic bond trading systems and other securities.

Moreover, if the analyst sometimes needs to understand in a short time the previously unexplored specifics of the client's activities or his future project, various reliable specialized industry sources can come in handy. These are, for example, information platforms from Fitch Solutions Group Limited, ARGUS, Metalexpert, Chem-courier and others.

- What difficulties do you face when analyzing projects?

-I have observed for many years that only those people who are inclined to study and structure large amounts of information and who, as a rule, either love this type of activity, or at least, prefer it to everyone else. Therefore, even if voluminous material is provided on the project, it will not be difficult for DBK analyst.

Difficulties arise when there is a limited amount of information on a project or when information contains conflicting information. In conditions of limited information, the analyst will make conservative assumptions about the project and as a result, the initiator of the project may be offered less favorable conditions for the structure of the transaction.

Therefore, I want to inform the initiators of projects who plan to contact the Development Bank that a thorough study of the project, the client's openness to cooperation and interaction with the Bank, as well as the willingness to quickly work out DBK issues on the project, is the key to obtaining a positive decision on financing, with the most optimal conditions for project implementation.

- The good news is that DBK keeps up with the time and standards of international companies. How do you stimulate the professional and personal growth of your colleagues? What events do you most often take part in and with which organizations you work more closely?

- I believe that, first of all, the person himself should be interested in professional and personal growth. If there is such a desire, then the Bank has a huge field for the development of such specialists. It has been proven many times that the best skills are formed as a result of the constant practical application of the knowledge gained. We recruit children motivated for professional and personal growth into our team with good fundamental knowledge in the field of economics and finance, financial modeling. Our team has many graduates from the Bolashak program; there are specialists from the personnel reserve of the President of Kazakhstan. Based on the experience of considering projects of the Development Bank, they receive a unique experience that may be in great demand in the future. It should be noted that our specialists are in good demand in the labor market. Also, for the development of employees, we organize internal training programs for the transfer of knowledge. And, of course, the Bank, as a responsible and progressive employer, invests in the professional development of its personnel, organizing corporate training at our requests.

Regarding external events, DBK analysts, as a rule, take part in specialized industry conferences, as well as events of development institutions and business forums.

- How do you see the development of DBK in the coming years? What new services will the Bank develop? For example, international development banks provide paid advisory services while continuing their core project financing activities. Can DBK provide additional consulting services as a development institution?

- Other services of the Bank may include consulting and educational services. Over the years, the Development Bank has accumulated significant experience both in successful projects and projects with realized risks, which can be transferred to project initiators. Proposals were made to expand the types of the Bank's activities, which will allow to carry out the specified types of activities.

In the development of our analytical unit there is a concept called "start-up consultant", which is aimed at the pre-project preparation and strengthening of the documentation submitted to DBK for consideration. There are certain resource and other limitations that need to be worked out to implement this concept.

At the same time, I believe that the market for consulting services is already sufficiently developed in Kazakhstan today, having formed, among other things, due to the demand initiated by our Bank. I have already mentioned the need to provide evaluations by independent experts specializing in technical and marketing research when considering projects. We would like to continue to receive the views of such independent specialized experts. And our concept "Start-up Consultant" involves further interaction with specialized consulting companies.

In general, I see the Development Bank as a financial institution specializing in long-term projects, with experience in structuring such projects open to the business community. And in our plans, as part of a common event for existing and potential clients of the Bank, to hold a master class explaining approaches to the analysis of projects and the impact of the level of development of the project on the final terms of financing, and etc.

- How do you think the consulting and market analysis industry is changing today? Does the domestic consulting industry have a chance to enter foreign markets and compete with international companies? For example, in our country there are such organizations as McKinsey, BCG, the Big Four, international organizations, as well as Kazakhstani private consulting companies. Does the country have prospects for the export of analytical services?

-The consulting and market analysis industry in Kazakhstan has grown very strong in recent years. If earlier the provision of consulting services was dominated by the Big Four companies and representative offices of international companies, now we see growing demand for the services of domestic consulting companies with a methodology based on the best world standards with the proven quality of independent expertise. However, in my opinion, it is too early to say that domestic companies compete on equal terms with international ones. In terms of price policy, of course, the advantage is on the side of domestic companies. However, even so, the choice may not be in their favor due to the lack of international authority, and possibility to transfer international experience on providing consulting services. Nevertheless, I believe that a single export of consulting services of domestic companies is already possible, but for highly specialized engineering services. In the loan portfolio of our Bank there is a company that successfully exports such services, since it has competencies in the design and construction of mining and processing enterprises, in the calculation of reserves according to JORK standards, and so on.

- There are a lot of consulting companies on the market today. Many organizations do not have organizational units that deal with analytics. DBK has always had departments that analyzed the market, monitored projects and predicted trends. How important it is to have your own experts in the field of consulting and research?

-In DBK, the presence of special analytical departments is an inevitable necessity due to the specifics of its main activity - project financing. When deciding on financing a project, it is important to understand long-term trends and trends in the development of the industry for the implementation of this particular project, and possibly related industries. For this, as I mentioned, we use available or specialized sources of information, as well as expert opinions of independent specialized consulting companies on projects submitted to the Bank for consideration. On the basis of them, using their analytical competencies, the Bank's employees form judgments and conclusions that form the basis for the Bank's decision-making, the basis of the terms of the structure of transactions. Which means, by carrying out a comprehensive analysis of projects, and offering our own terms of project implementation, in which there are ways to reduce project risks, we, in fact, carry out research work, as well as, to some extent, consulting work for our clients. Therefore, it is certainly important for us to have analysts in our team who are able to work with large amounts of data and form a vision in the research perimeter. And, we would like and aim to transmit our competencies, experience in analyzing and structuring projects to the entire business community interested in developing the industry through the implementation of investment projects.

- Отандық негізгі даму институттарының бірі – Қазақстанның Даму Банкінің талдау жұмысы қалай жүргізіледі? ҚДБ-ның қандай маңызды ашқан жаңалықтары, зерттеулері мен ұсыныстары Банк ішіндегі, сондай-ақ елдің қаржы саласындағы бизнес-процестерді өзгертті?

- Банктің бизнес-процестеріне айтарлықтай әсер еткен зерттеу жұмысы емес екенін пайымдаймын. Банк үшін мұндай «жаңалық ашу» ретінде, егер оны бизнес-процестерге, нормативтік актілерге әсер еткен деп атауға болатын болса, әлемдегі және әлемдік экономиканың бір бөлігі ретінде Қазақстандағы нақты экономикалық жағдайды айтуға болады.

Даму банкі өзінің 20 жылға толарлық қызметінде мемлекетпен бірге бірқатар экономикалық дағдарысты өткерді. Бұл 2009 және 2015 жылдардағы дағдарыс, коронавирустық пандемияға және басқа да факторларға байланысты өндірістік және маркетингтік тізбектердің бұзылуынан және сұраныстың төмендеуінен туындаған қазіргі дағдарыс. Алайда, жинақталған күрделі тәжірибе қазір ҚДБ-ға сыртқы ортаның сын-қатерлеріне тез әрекет етуге, қалыптасқан экономикалық жағдайды ескере отырып, екі тарап үшін де қолайлы кредиттік жағдайлар жасауға, сондай-ақ жобалардың проблемаларын және әкімшілік және қаржылық ынталандырудың қажетті шараларын ел үкіметінің деңгейіне жеткізе отырып, өз қарыз алушыларын қолдауға мүмкіндік береді.

- Жобаларды талдау барысында кездескен қызықты мәмілелер туралы айтып берсеңіз?

- Мен үшін мәмілелердің әрқайсысы өзінше қызықты. Кейде мәмілені құрылымдау неғұрлым қиын болса, соғұрлым қызықты болады. Маған соңғы уақытта банк портфелінде «жасыл» технологиялар деп аталатын жаңартылатын энергия көздері объектілерін салу жобалары пайда болғаны ұнайды. Бұл жобаларда кредиттік тәуекелдікті жабу көзі тек болашақ ақша ағындары болып табылатын ҚДБ-ның «жобалық қаржыландыру» құралы қолданылады. Сондай-ақ, біз қазір Bank & Bank 2 Client деп аталатын жаңа қаржы құралын енгізуді жоспарлап отырмыз. Яғни біздің Даму банкі Екінші деңгейдегі банктермен (ЕДБ) бірлесіп жобаны қаржыландырады немесе ЕДБ-ға жоба бойынша кепілдік береді. Осылайша ҚДБ инвестициялық жобаларды ЕДБ тарапынан ұзақ мерзімді қаржыландыруды дамытуды ынталандырады, олар үшін – құрылысты аяқтау және жоспарлы өндірістік көрсеткіштерге шығу сәтіне дейінгі тәуекелдікті барынша азайтады.

- Жобаны талдау кезінде қандай қиындықтарға тап болуыңыз мүмкін, өйткені Даму банкінің жобалары күрделі және капиталды қажет етеді және жобаның көптеген параметрлерін ескеру қажет: зауыт салу мен білікті жұмысшыларды жалдаудан бастап өнімді сатуға дейін?

- Шынында да, Банктің ерекшелігі оның қатысуымен қаржыландырылатын жобалардың күрделілігі өте жоғары болуында. Инвестициялық жобаларды талдау – бұл талдаудан, жоба менеджментінен, техникалық бөлімінен, маркетингтен, клиенттің алдыңғы қызметінің тәжірибесінен және жобаның қаржылық болжамынан тұратын күрделі процесс. Сондықтан Даму банкі аталған процесті бір-бірімен тығыз өзара әрекеттесетін үш мамандандырылған бөлімше құрып, құрылымдады. Бұлар техникалық талдау жөніндегі және жобалар бойынша сатып алу мамандары, салалық талдау мамандары және кредиттік аналитиктер. Соңғылары жобаның барлық ақпараттық көріністі біріктіреді, жоба бойынша ақша ағындарын модельдейді, стресс-тестілеуді жүзеге асырады, нәтижесінде қаржыландыру талаптарын және мәміле бойынша басқа да талаптарды қалыптастырады.

Бұл ретте ҚДБ аналитиктерінің саны өте шектеулі, ал жобалар бойынша қызмет түрлері – алуан түрлі. Ааналитиктер олардың барлығында кәсіби білікті бола алмайды. Сондықтан, жобаны қараудың соңғы кезеңінде клиент талдау үшін өте маңызды екі құжатты әкелуі тиіс: жобаның техникалық және маркетингтік дамуы бойынша тәуелсіз сарапшылардың бағалауы. Қажетті салада мамандандырылған тәуелсіз сарапшылардың міндеті – клиент өз жобасының тиімділігін негіздейтін барлық деректерге объективті баға беру болып табылады, ал бұл өз кезегінде, Банкке түпкілікті қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

- Күнделікті жұмысыңызда қандай қазақстандық және шетелдік ресурстарды пайдаланасыз? Қызметін жаңа бастаған аналитиктерге не ұсынар едіңіз?

- Мен 2003 жылы Даму банкіне келген кезде Банк құрылғаннан бері тек 2 жыл өткен және біз әдіснаманы қалыптастыру кезеңінде болдық. Сол жылдары мен, қаржы талдаушылары үшін белгілі бір есептеулер жүргізуге мүмкіндік беретін кең көлемді пайдалы мәліметтер қорын жүргізген және қазір де жүргізетін, оқыту материалдарын, талдау құралдарын жазатын америкалық профессор Асват Дамодаранның сайтын өте белсенді қолдандым. Мен осы ресурсты қызметін жаңа бастаған аналитиктерге ұсынар едім.

Бүгінгі таңда Банкте кредиттік талдау әдіснамасы мен ішкі нормативтік актілердің даму деңгейі өте жоғары, сонымен бірге ол үнемі жетілдіріліп отырады, және аналитикке өте сапалы сараптама жүргізу үшін тек ішкі актілерді басшылыққа алу жеткілікті. Сондай-ақ, Даму банкінде барлық әлемдік биржалардағы және көптеген биржадан тыс нарықтағы ағымдағы және тарихи бағалар бойынша деректермен, жаңалықтар желісімен, әлемдік деңгейдегі листинг компаниялары бойынша экономикалық деректермен, облигациялардың және басқа да бағалы қағаздардың электрондық сауда жүйелерімен деректермен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін Bloomberg ақпараттық жүйесіне қолжетімділік бар.

Сонымен қатар, аналитикке кейде қысқа мерзім ішінде клиент қызметінің немесе оның болашақ жобасының бұрын зерттелмеген ерекшелігін түсіну қажет болған жағдайда әртүрлі сенімді мамандандырылған салалық дереккөздер пайдалы болуы мүмкін. Мысалы, Fitch Solutions Group Limited, ARGUS, metalexpert, chem-courier және басқа да ақпараттық платформалар.

- Жобаларды талдау кезінде қандай қиындықтар туындауы мүмкін?

-Көп жылдық тәжірибемде, Банктің жобаларын қарау үшін қажет етілетін кешенді терең талдаумен үлкен көлемдегі ақпаратты зерттеуге және құрылымдауға бейім және, әдетте, қызметтің осы түрін жақсы көретін немесе, кем дегенде, басқа қызмет түрлерінен артық көретін адамдар ғана айналыса алатынын байқадым. Сондықтан, жоба бойынша көлемді материал ұсынылса да, бұл ҚДБ аналитигі үшін қиындық тудырмайды.

Қиындықтар жоба бойынша шектеулі ақпарат болған кезде немесе ақпаратта қарама-қайшы мәліметтер болған кезде орын алады. Ақпараттың шектеулі болуы жағдайында аналитик жоба бойынша консервативтік жорамалдар жасайды және нәтижесінде жобаның бастамашысына мәміле құрылымы бойынша тиімсіз шарттар ұсынылуы мүмкін.

Сондықтан Даму Банкіне жүгінуді жоспарлап отырған жоба бастамашыларына, жобаны мұқият пысықтау, клиенттің Банкпен ынтымақтастық пен өзара іс-қимылға ашықтығы, сондай-ақ жоба бойынша ҚДБ мәселелерін жедел пысықтауға дайындығы жобаны жүзеге асыру үшін барынша оңтайлы шарттармен қаржыландыру туралы оң шешім алудың кепілі болып табылатынын айтқым келеді.

- ҚДБ-ның уақыт ағымына сай және халықаралық компаниялардың стандарттарына сәйкес келе жатқаны қуантады. Әріптестеріңіздің кәсіби және тұлғалық өсуін қалай ынталандырасыз? Қандай іс-шараларға жиі қатысасыз және қандай ұйымдармен тығыз жұмыс жасайсыздар?

-Ең алдымен, адамның өзі кәсіби және тұлғалық өсуге мүдделі болуы керек деп есептеймін. Ұмтылыс болса, Банкте мұндай мамандардың дамуына мүмкіндік зор. Жақсы дағдылар алған білімнің үнемі іс жүзінде қолданыуы нәтижесінде қалыптасатыны көптеп дәлелденген. Біз командамызға экономика және қаржы, қаржылық модельдеу саласында жақсы іргелі білімі бар кәсіби және тұлғалық өсуге ынталы қызметкерлерді таңдаймыз. Біздің командада «Болашақ» бағдарламасының түлектері көп, Қазақстан Президентінің кадрлық резервінің мамандары да бар. Даму банкінің жобаларын қарау тәжірибесінен олар болашақта үлкен сұранысқа ие болуы мүмкін бірегей тәжірибеге ие болады. Біздің мамандар еңбек нарығында жақсы сұранысқа ие екенін атап өткен жөн. Сондай-ақ, қызметкерлерді дамыту үшін бізде білім беруге арналған оқыту бағдарламалары ұйымдастырылады. Банк жауапты және прогрессивті жұмыс беруші ретінде біздің сұраныстарымыз бойынша корпоративтік оқытуды ұйымдастыра отырып, өз кадрларын кәсіби дамытуға үлесін қосады.

Сыртқы іс-шараларға қатысты ҚДБ аналитиктері, әдетте, мүмкіндігінше мамандандырылған салалық конференцияларға, сондай-ақ даму институттарының іс-шараларына және іскерлік форумдарға қатысады.

- ҚДБ-ның жақын болашақтағы дамуын қалай көресіз? Банк қандай жаңа қызметтерді дамытатын болады? Мәселен, халықаралық даму банктері жобаларды қаржыландыру бойынша негізгі қызметін жалғастыра отырып, ақылы кеңес беру қызметтерін көрсетеді. ҚДБ даму институты ретінде қосымша консалтингтік қызметтерді ұсынуы мүмкін бе?

-Банктің басқа қызметтері ретінде консалтингтік және білім беру қызметтері ұсынылуы мүмкін. Даму банкінде ұзақ мерзімді жобалар қаржыландырылған жылдар үшін табысты жобалары бойынша да, іске асырылған тәуекелдері бар жобалары бойынша да жоба бастамашыларымен бөлісе алатын айтарлықтай тәжірибе жинақталған. Көрсетілген қызмет түрлерін нақты жүзеге асыруға мүмкіндік беретін Банк қызметінің түрлерін кеңейту бойынша ұсыныстар енгізілген.

Талдау бөлімшесінің әзірлемесінде «бастапқы кеңесші» деп аталатын тұжырымдама бар, ол ҚДБ қарауына келіп түсетін құжаттаманы жобалау алдындағы дайындауға және нығайтуға бағытталған. Аталған тұжырымдаманы жүзеге асыру үшін пысықталуы қажет белгілі бір ресурстық және басқа да шектеулер бар.

Бұл ретте, бүгінгі күні Қазақстанда, соның ішінде біздің Банк бастамашылық еткен сұраныс есебінен қалыптасқан консалтингтік қызметтер нарығы айтарлықтай дамыған. Жобаларды қарау кезінде техникалық және маркетингтік зерттеулерге мамандандырылған тәуелсіз сарапшылардың бағалауын ұсыну қажеттілігі туралы жоғарыда айтқан болатынмын. Біз бұдан әрі де осындай тәуелсіз мамандандырылған сарапшылардың пікірін алуды жалғастырғымыз келеді. Және "бастапқы кеңесші" тұжырымдамамыз мамандандырылған консалтингтік компаниялармен одан әрі өзара іс-қимылды көздейді.

Мен, Даму банкін ұзақ мерзімді жобаларға бағытталған, және осындай жобаларды құрылымдауда тәжірибесі бар бизнес-қауымдастық үшін ашық қаржы институты ретінде көремін. Банктің әрекет етуші және әлеуетті клиенттеріне арналған жалпы іс-шара аясында жобаларды талдау тәсілдерін және жобаның пысықталу деңгейінің қаржыландырудың соңғы шарттарына әсерін түсіндіретін мастер-класс өткізу жоспарымызда бар.

- Сіздің ойыңызша, бүгінгі таңда консалтинг және нарықты талдау индустриясы қалай өзгеруде? Отандық консалтингтік индустрияның шетелдік нарыққа шығуға және халықаралық компаниялармен бәсекелесуге мүмкіндігі бар ма? Мысалы, елімізде McKinsey, BCG, үлкен төрттік, халықаралық ұйымдар, сондай-ақ қазақстандық жеке консалтингтік компаниялар жұмыс істейді. Мемлекетімізде талдау қызметтерін экспорттау перспективалары бар ма?

- Қазақстандағы консалтинг және нарықты талдау индустриясы соңғы жылдары біраз нығайды деуге болады. Егер бұрын үлкен төрттіктің компаниялары мен халықаралық компаниялар өкілдіктерінің консалтингтік қызметтер көрсетуі басым болса, қазір үздік әлемдік стандарттарға негізделген әдістемесі бар, тәуелсіз сараптаманың тексерілген сапасы бар отандық консалтингтік компаниялардың қызметтеріне сұраныс артып келеді. Алайда, менің ойымша, отандық компаниялар халықаралық компаниялармен тең дәрежеде бәсекелеседі деп айтуға ерте. Баға саясаты бойынша, әрине, отандық компаниялардың артықшылығы басым. Бұл ретте халықаралық беделдің, халықаралық тәжірибені консалтингтік қызметтер көрсету мәніне ауыстыру мүмкіндігінің жоқтығынан таңдау олардың пайдасына болмауы мүмкін. Дегенмен, отандық компаниялардың консалтингтік қызметтерінің бірлі-жарым экспорты қазірдің өзінде мүмкін деп есептеймін, бірақ тар шеңберде мамандандырылған инжинирингтік қызметтер үшін ғана. Біздің Банктің кредит портфелінде тау-кен байыту кешені кәсіпорындарын жобалау мен салуда, JORK стандарттары бойынша қорларды есептеуде және т.б. құзыреттерге ие осындай қызмет түрлерін экспорттауды табысты жүзеге асыратын компания бар.

- Қазіргі уақытта нарықта консалтингтік компаниялар өте көп. Көптеген ұйымдарда талдаумен айналысатын құрылымдық бөлімшелер жоқ. ҚДБ-да әрдайым нарықты талдайтын, жобаларды бақылайтын және трендтерді болжайтын бөлімшелер болған. Консалтинг және зерттеу саласындағы сарапшылардың болуы қаншалықты маңызды?

- ҚДБ-да арнайы талдау бөлімшелерінің болуы – оның негізгі қызметінің ерекшелігі – жобаларды қаржыландыру үшін сөзсіз қажеттілік. Жобаны қаржыландыру туралы шешім қабылдаған кезде нақты жобаның, байланысты болуы мүмкін салаларды жүзеге асыру саласының ұзақ мерзімді трендтері мен даму тенденцияларын түсіну маңызды. Бұл үшін, атап өткенімдей, біз қолжетімді немесе мамандандырылған ақпарат көздерін, сондай-ақ Банктің қарауына келіп түсетін жобалар бойынша тәуелсіз мамандандырылған консалтингтік компаниялардың сараптамалық пікірлерін пайдаланамыз. Олардың негізінде Банк қызметкерлері өздерінің аналитикалық құзыреттерін қолдана отырып, Банкке шешім қабылдауға, мәмілелер құрылымының шарттарына негізі болып табылатын пайымдаулар мен тұжырымдар жасайды. Яғни, жобаларды жан-жақты талдауды жүзеге асыра отырып және жобалық тәуекелдерді азайту тәсілдері бар жобаны іске асырудың өз шарттарын ұсына отырып, біз іс жүзінде зерттеу жұмыстарын, сондай-ақ біздің клиенттеріміз үшін қандай да бір дәрежеде консалтингтік жұмыстар жүргіземіз. Сондықтан бізге үлкен көлемдегі деректермен жұмыс істей алатын және зерттеу периметрі бойынша көзқарас қалыптастыра алатын аналитиктер командасының болуы өте маңызды. Құзыретімізді, жобаларды талдау және құрылымдау тәжірибемізді инвестициялық жобаларды жүзеге асыру арқылы саланы дамытуға мүдделі барлық іскерлік қауымдастыққа таратуды қалаймыз және мақсат етеміз.

[TYPE] => HTML ) [~DESCRIPTION] => [DISPLAY_VALUE] =>

[TYPE] => HTML ) [~DESCRIPTION] => [DISPLAY_VALUE] =>

) ) [IPROPERTY_VALUES] => Array ( ) [PREVIEW_IMAGE] => /upload/resize_cache/iblock/b6f/352_176_240cd750bba9870f18aada2478b24840a/IMG_5088.jpg )